Eğer Amerikan otomobilleri ile haşır neşirseniz mutlaka sohbetlerde 'stroker kit' söylemini duymuşsunuzdur. Peki nedir bu 'stroker motor' ve 'stroker kit' ? Avantajları, kısıtlar nelerdir?
Bilindiği gibi motor hacmi formülü = bore X bore X stroke tur.
 |
| Resim -1 |
Motor formülleri ile alakalı detaylı bilgiyi daha önceki yazılarımızda bulabilirsiniz. Stroker kitler; motorun fabrika çıkışındaki stroke oranını yükselterek aynı silindir çapında, daha uzun stroke oranı ile motor hacminin artmasını sağlar. Basit görünüyor değil mi ? Detaylandıralım.
Faydalarını anlamak için üretilen beygir ve torkun yakılan yakıt ile doğru orantılı olduğunu hatırlamak gerekiyor. Performansı artırmak için silindirlerin içerisine çekilen yüksek miktarda yakıt; yakıt/hava oranı korunarak ihtiyaç duyulan hava ile birleşmelidir. Stroker kitleri, motor bloğunu daha çok büyütmeden silindirlerin 'swept volume' denilen 'nefes alma' kapasitesini artırır. Bu durum da, daha fazla yakıt+hava ve daha fazla güç demektir.
 |
| Resim-2 |
Örneklersek; 302 cu in. bir motor; 2 motor devrinde 302 cu in'lik yakıt+hava karışımını içeri çeker ve egzoz olarak dışarı verir. 347 cu in motorda ise bu çevrim 347 cu in yakıt+hava anlamına gelir. İki motor arasında basit bir hesapla aynı birim zamanda %14.9 daha fazla yakıt+hava yakıldığını anlamak gerekir ki bu da daha fazla güç üretildiği anlamına gelir.
Tabii ki, iş bu kadar basit değil. Yani motorun ürettiği güç sadece motor hacmine bağlı değil. Motorun ne kadar hava ile beslendiğine, bu havanın nasıl yakıldığına, çıkan egzoz gazının nasıl atıldığına vb bir çok etmenin 'optimum' kombinasyonuna bağlıdır. Örneğin 302 cu in için iyi olan karbüratör; 354 cu in için doğru olmayabilir.
Motordaki stroke oranını değiştirdiğinizde, Resim-2'de görülen 'swept volume' yani süpürülme hacmini artırmış olursunuz. Bu durum; motorun TDC denilen üst ölü noktasındaki hacminde bir değişikliğe gidilmez ise daha fazla yakıt+hava karışımının, aynı orana sıkıştırıldığı anlamına gelir. Yani; motorun stroke oranını yükselterek silindir hacmini artırmanın yanında sıkıştırma oranını da artırmış olursunuz.
Motor, daha fazla sıkıştırma oranına sahip olduğunda, daha az devir çevirdiği söylenir. Bu teorik olarak kısmen doğrudur. Çünkü silindirlerin daha hızlı yol katetmesini engelleyen şey silindirdeki yüzüklerdir. Silindir içerisindeki yüzüklerin, silindir hareketlerinde bir hız üst limiti vardır. 302 cu in motor için bu 140 feet/saniyedir. Küçük bir hesaplama yapacak olursak bu kısıtın pratikte çok etkisinin olmadığı görülür. Şöyle ki; 302 cu in bir motor için saniyede 140 feet'lik bir hareket ile maksimum 10700 rpm çevirebilir. Eğer bu motoru stroker kit ile 347 cu in. e çevirirseniz, aynı kısıt ile 9450 rpm'e ulaşırsınız. Pratikte kimsenin 9500 rpm lerde dolaşmadığını biliyoruz. Stroker değişiminden sonra azalan deviri uygun egzantirik mili ve komponentleri ile artırmak mümkündür ancak bunu bir başka yazının konusu olarak saklayalım.
Stroker motorlardaki diğer bir kısıt ise krank rodlarındaki yanal yüklenmedir. Daha yüksek stroke oranları istenildiğinde, motor bloğunda yeteri kadar yer olmadığı için aynı rod uzunluğu kullanmak zorunda kalınabilir. Bu durum daha aşağılarda alt ölü noktası oluşmasına ve maksimum rod açısının artmasına yol açar. Artan maksimum rod açısı, rod rasyosunu (maximum rod angle/rod length) düşürür. Bu durum da, daha fazla gücün, görece daha yüksek rod rasyosu ile kranka yüklenmesi anlamına gelir ki motor içerisindeki yanal yüklenmeyi artırır. Sonuç olarak bu süreç, silindirlerde daha fazla sürtünmeye, motor cidarında normalden fazla ısınmaya ve daha çok yağlanma ihtiyacına yol açar. Bu da güç kaybı anlamına gelir. Bunun için, stroker ile motor hacmini büyütürken, maksimum rod açısı ve rod kolu uzunluğunun karşılığı olan optimum rod rasyosunu aşmamak gerekir.
Bu kadar anlatımın yanında, ideal rod rasyolarını da vermeden geçmeyelim;
- Ford 302 (5.090" / 3.000") - 1.70
- Chevy 350 (5.700" / 3.48") - 1.64
- Ford 351W (5.956" / 3.500") - 1.70
- Chrysler 360 (6.123" / 3.580") - 1.71
- Chevy 400 (5.565" / 3.750") - 1.48
- Ford 460 (6.605" / 3.850") - 1.72
- Chevy 454 (6.135" / 4.000") - 1.53
- Chrysler 440 (6.760" / 3.750") - 1.81
Göründüğü gibi oran 1.50 ile 1.80 arasında değişiyor. Hatırlatalım ki; kısa rod zararlı olduğu gibi, uzun rod da daha geç 'gaz tepkisi' ne yol açacağı için istenmeyen bir seçenektir.
Toparlayacak olursak; stroker kit ile motor hacmini ve sıkıştırma oranını büyütmek, daha fazla hp ve tork için doğru bir yol olabilir. Ancak bunu yaparken, doğru kombinasyonu almaya; motorunuzla uyumlu krank mili, rod, egzantirik mili (camshaft) seçmeye özen göstermenizi öneriyoruz. Zaten eğer tek tek değil de kit olarak almak isterseniz işiniz daha kolay. Çünkü bir çok performans sitesinde (summit gibi) kit olarak bulmanız mümkün.
Yeni motorlar inşa ederken bu kısa notumuzun faydalı olmasını umarak eskilerin bir sözü ile bitirelim;
Nothing subtitute cubic inches. Hacmin yerini hiç birşey tutamaz.
Keyifli sürüşler,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder